Psychologia wymiany prezentów
Kto z nas nie lubi prezentów? Wszyscy je uwielbiamy! Wymiana prezentów to zakorzeniony w społeczeństwie swoisty sposób podtrzymywania relacji i wyrażania uczuć. Okazuje się, że to jakże przyjemne doświadczenie związane z wzajemnym obdarowywaniem się zostało zbadane i przeanalizowane na wiele sposobów przez antropologów i socjologów.

Obowiązkowa wymiana
Marcel Mauss, francuski antropolog i socjolog na podstawie badań nad prymitywnymi, odosobnionymi lub starożytnymi społecznościami stwierdził, że wymiana prezentów to samonapędzający się system, w którym można wyróżnić: obowiązek dawania, obowiązek przyjmowania oraz zobligowanie do wzajemności. Pierwsze wymaganie związane jest z podkreślaniem statusu i hierarchii, nawiązywaniem i utrzymywaniem pokojowych relacji oraz wzajemnością wymiany.

Przyjmowanie prezentów jest równie ważne, gdyż odmowa może być przyjęta jako zachowanie antyspołeczne lub wrogie. Jednak tym co napędza system wymiany prezentów jest wzajemność, a więc symetria między obdarowującym i obdarowywanym osiągana przez zamianę ról.

Brzmi to wszystko bardzo technicznie? W tym kontekście warto też wspomnieć o różnych motywacjach kierujących obdarowującymi. Wyróżnia się motywację altruistyczną oraz motywację agonistyczną. Motywacja altruistyczna skupia się na wywołaniu szczęścia i radości u otrzymującego prezent, natomiast motywacja agonistyczna jest zorientowana na wzmocnienie władzy oraz pozycji dającego.

Jaki jest idealny prezent? – Psycholog online
Warto kierować się 6 zasadami, które powinien spełniać idealny prezent:

1. Odzwierciedla rzeczywiste poświęcenie dającego – w zakresie finansowym, wysiłku lub czasu
2. Jedynym celem dającego jest szczęście obdarowywanego
3. Prezent jest dobrem luksusowym
4. Prezent jest indywidualnie dopasowany do odbiorcy, relacji, etapu życia, okazji
5. Odbiorca jest zaskoczony prezentem
6. Prezent sprawia odbiorcy przyjemność

Jak widać idealny prezent jest silnie związany z motywacją altruistyczną. Jednak badania psychologii społecznej wskazują, że ludzie często mają problem z braniem pod uwagę cudzej perspektywy, ich sądy są zaburzone przez egocentryzm, projekcję oraz różnorakie błędy atrybucji. Z tego względu wybranie idealnego prezentu może okazać się nie lada wyzwaniem.

Radość z prezentów
Nie tylko odbiorca korzysta na wymianie prezentów. Dawanie prezentów daje bowiem obdarowującemu możliwość poczucia się bardziej efektywnym, przydatnym czy hojnym. Dawanie jest pozytywnym doświadczeniem i poprawia obraz Ja dającego. Nie od dziś wiadomo, że emocje są zaraźliwe, więc radość wywołana u obdarowanego udzieli się również dającemu łącząc się jednocześnie z satysfakcją z udanego prezentu.

W związkach miłosnych
Między Partnerami to prezent od mężczyzny odgrywa większą rolę w kontekście zalotów. Belk i Coon wyróżnili trzy kategorie wymiany prezentów w związkach romantycznych: wymiana ekonomiczna, wymiana społeczna oraz wyraz altruistycznej miłości. W pierwszym przypadku prezenty są postrzegane jako inwestycja – mężczyźni wykorzystują je do otrzymania seksualnych korzyści, a kobiety widzą w nich seksualny dług. W kontekście wymiany społecznej – prezenty służą nawiązywaniu, podtrzymywaniu oraz wzmacnianiu relacji, a także odzwierciedlają zaangażowanie. Prezent będący wyrazem bezinteresownej miłości reprezentuje wartość czysto ekspresyjną i stwarza okazję do celebrowania związku. Można się domyślić, że kobiety najbardziej cenią prezenty trzeciego typu – o głębokiej wartości lub znaczeniu symbolicznym, natomiast mężczyźni preferują podarki mające wartość funkcjonalną.

Prezenty świąteczne - psycholog online
Kiedy zbliżają się święta szczególnie intensywnie skupiamy się na prezentach. Rodziny coraz rzadziej żyją w ścisłych społecznościach, raczej rozjeżdżają się w różne strony świata. Na co dzień brakuje okazji lub możliwości wzmacniania rodzinnych więzi, dlatego święta stają się istotnym czasem dbania o relacje. Rodziny wkładają wówczas wysiłek w pielęgnowanie związków oraz wypełnianie tradycji.

Warto w tym kontekście pamiętać o kilku prezentowych zasadach, które pomogą nam wybrać prezent (prawie) idealny i cieszyć się z otrzymanych prezentów:
Kieruj się motywacją altruistyczną – niech najważniejsze będzie szczęście obdarowywanego.
Włożenie wysiłku i czasu w znalezienie najbardziej odpowiedniego i pasującego do osoby prezentu jest bardziej wartościowe niż wysoka cena. Pamiętajmy, że umiejętność przyjmowania prezentów jest równie ważna jak ich dawanie.

Życzę Wszystkim ogromnej radości z dawania oraz wspaniałych prezentów na święta!